woensdag 8 maart 2017

Democratie

"Als ik het niet leuk vind wat jij doet, is dat nog geen reden om aan art.1 te tornen. Dát is de onvoorwaardelijkheid die ons allen onze veiligheid en integriteit biedt, al vraag ik me soms af of mensen nog wel beseffen hoe ongelofelijk essentieel dit is, juist voor de vrijheid en vrede die sommigen zo fanatiek proberen te verdedigen."

Of het nu onze karaktertrekken zijn, onze waarden, onze voorkeuren, onze ervaringen of onze fysieke kenmerken, veel aspecten van ons mens zijn, zijn in hun voorkomen waar te nemen als wat wetenschappers de 'normale verdeling' noemen: een grote meerderheid die in het gemiddelde van een aspect met elkaar overeenkomt (de meeste mensen lusten wel een patatje), geflankeerd door enigszins afwijkende, nog steeds veelvuldig voorkomende varianten van dit aspect (best veel mensen vinden patat lekker en best veel mensen vinden het niet lekker), uiteenlopend tot uitersten die uitzonderlijk zijn (een minderheid is verslaafd aan patat of walgt al bij de gedachte). Visueel in een grafiek is dit te zien als een lijn die vanaf de nullijn eerst langzaam en dan steeds steiler stijgt, over een hoogtepunt heen buigt en dan in spiegelbeeld verloopt, terug naar de nullijn. Deze parabool kan in vorm verschillen door meer of minder scheef lopen, of spitser of platter te zijn, maar de essentiële vorm van een top aflopend naar uiteinden op de nullijn, zie je meestal nog wel terug.


'Normaal' zoals dat in de volksmond gebruikt wordt, in de zin van de enige juiste variant (doe 's normaal), bestaat niet (want wie weet nu werkelijk hoe het hoort?). Normaal zegt slechts iets over gemiddeldheid en veelvuldigheid waarin een verschijnsel voorkomt. Uitzonderingen zijn net zo natuurlijk, en dus net zo juist, als de gemiddelde meerderheid. Deze laatste kan slechts bestaan bij gratie van de uitzonderingen. En andersom. Ze vormen een onlosmakelijk geheel, twee noodzakelijke zijden van dezelfde medaille.

Toch is de massa onvermijdelijk bang voor dat wat anders is. En de uitgezonderde kan begrijpelijkerwijs haast niet anders dan diversiteit als een groot goed zien en het krampachtig behoudende van de massa vrezen.

Dit is natuurlijk wat gechargeerd, want, enerzijds bestaat dé massa niet. We hebben allemaal aspecten in ons waarin we meer gemiddeld of meer uitzondering zijn. Het is bovendien maar net in welke groep of subcultuur we ons op dat moment bevinden. De werkelijkheid van onze mensheid is een drie- of misschien wel tien-dimentionale lappendeken van uiteen- en door elkaar lopende, wijkende en overlappende afwijkingen en overeenkomsten in oneindig veel gradaties. Toch is er binnen groepen en gemeenschappen een beweging te zien van een soort heersende orde die zich met elkaar conformeert tot een relatief weinig dynamische en diverse kern, alsof het gecentreerde zwaartepunt van de meerderheid werkt als een magnetisch middelpunt dat zowel zichzelf als de cirkelende beweging eromheen in stand houdt. Iedereen ondervindt deze kracht en zet zich er in meer- of mindere mate tegen af teneinde de eigen eigenheid al dan niet te behouden. Hoe meer men zich in de uitersten bevindt of daar naartoe beweegt, des te zwakker wordt de magnetische grip.

De massa bestaat dus deels uit de meerderheid die intrinsiek aan het gemiddelde voldoet, aangevuld met hen die afwijken, maar zich conformeren. Dat maakt de afstand tussen de massa en de uitzonderingen (die zich niet willen conformeren of die zo sterk afwijken dat pogingen tot conformeren simpelweg tevergeefs zijn) ogenschijnlijk nog groter. Er zijn, in theorie en praktijk, wel degelijk mensen die zich vaker dan anderen in deze uitzonderingspositie bevinden (al is dit mede afhankelijk van de mate van migratie van bijvoorbeeld minder overeenkomstige naar meer overeenkomstige gezelschappen) en die dus zelfs daarin uitzonderlijk zijn (tegelijk kan een mens ook uitzonderlijk gemiddeld zijn :) )

Zo complex, divers en daar bovenop ook nog eens dynamisch (want alles is voortdurend in verandering, ook dat is heel natuurlijk en simpelweg onontkoombaar) is ons bestaan. Bestuur maar eens een land met 17 miljoen individuen in dit krachtenveld, wier waarden en noden in feite allen gelijkwaardig zijn.

De 'normale' massa-georiënteerde mens mag dus wellicht wat meer beseffen dat het abnormale (in een) individu net zoveel bestaansrecht heeft als zij. De diversiteit minnende mens op de uitzonderingsposities zou zich kunnen realiseren dat Henk en Ingrid net zo goed onderdeel zijn van het bonte geheel en dat hun normaalheid afwijzen, diversiteits-technisch wellicht niet erg consequent is. Ook kan het helpen te beseffen, dat vanaf een verre afstand -maar ook van binnenuit-, de massa gemakkelijk eenheidsworst kan lijken, daar waar een kijkje van nabije afstand, de rijkelijk aanwezige nuances enorm kan verhelderen.

Democratie is er, om in essentie recht te doen aan zowel de belangen van de meerderheid, die nu eenmaal in de meerderheid is, als aan het bestaansrecht van de in dit opzicht vrij kwetsbare uitzonderingen. Dat de praktijk is, dat je in je eentje weinig invloed hebt op de besluitvorming, dat is van nature dan eenmaal zo (daar kun je je heel je leven tegen afzetten in gevecht om erkenning, of je kunt je eigen verantwoordelijkheid nemen voor je eigen zijn en behoeften en er zelf iets moois van maken). MAAR OF DE WENS VAN DE MEERDERHEID GEHONOREERD WORDT MET OF ZONDER RESPECT VOOR DIE VAN DE MINDERHEID, MAAKT EEN ENORM VERSCHIL. (dat is volgens mij ook waar het, van beide kanten overigens, mis gaat in de Zwarte Pieten discussie. Los van het besluit kun je de gevoelens en mening van een ander, die jij nu eenmaal niet kunt begrijpen vanuit jouw totaal andere positie, respecteren.)

De praktijk is tevens, dat al onze verschillende voorkeuren nooit precies overeen kunnen komen met hoe een bepaalde politieke partij die vertegenwoordigt. Democratie is er dan ook niet om ons onze zin te geven en de praktijk is nu eenmaal ook, dat in al die diversiteit de waarden, behoeften en belangen onderling (zelfs in onszelf!) vaak conflicteren. Het proces van weging is erg ingewikkeld en ook nog eens onderhevig aan machtsverschillen die op zichzelf ook weer onderhevig zijn aan een enorm krachtenveld van individuele en maatschappelijke, economische, sociale, politieke, ecologische, psychologische, religieuze, enz. enz. omstandigheden.

Waar het om gaat is dat democratie als vertrekpunt zegt: iedereen is in de eerste plaats on-voorwaarde-lijk, gelijkwaardig. En al die meningen en belangen hebben daarom een gelijkwaardige stem in het geheel. Wat mij betreft is er geen andere grondwaarde voor ons land. En als ik het niet leuk vind wat jij doetl, is nog geen reden om hieraan te tornen, want dan is het hek van de dam. Dat is de onvoorwaardelijkheid die ons allen onze veiligheid en integriteit biedt, al vraag ik me soms af of mensen nog wel beseffen hoe ongelofelijk waardevol dit is én essentieel voor de vrijheid die velen zo fanatiek proberen te verdedigen. De tijd zal leren hoe de normale verdeling zich in dit opzicht ontwikkelt.

Art. 1
Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten