De creatieve kwaliteit van traagheid

6 juli 2014
 
Wonderlijk hoe de kleinste aanpassingen het grootste verschil kunnen maken!

Na een dag vol feestgedruis, voorafgegaan door een week vol chaos, is het vandaag broodnodig rusten, hangen en alle indrukken verwerken. Ik wil zoals altijd dolgraag aan de slag met mijn projecten, maar er komt logischerwijs niets uit mijn handen. Of toch wel...

Tijdens het hangen kan ik het nu eenmaal niet laten om aan mijn werk te denken. Ik blijf kijken naar de halffabricaten om me heen. Ondanks mijn atelier leg ik ze soms in huis, om ze gaar te laten sudderen. Zo ligt er een schapenvacht, gedrapeerd in de vorm van een nachtvlinder. Hij ligt er al een paar weken. Ik heb er zoveel ideeën voor. Daar is nooit een gebrek aan. Maar wat nodig is, is de 'klik'. Ik moet voelen: 'dit is het, dit moet het worden'. De verschillende wegen van verhaal, symboliek, concept en esthetiek moeten elkaar kruisen. Binnen en buiten moeten samenvallen. Een moment dat niet door mij te bepalen is.

Dat is soms frustrerend. Dan is de eerste aanzet er spontaan, maar de volgende stap wil maar niet duidelijk worden. Allerlei richtingen voelen wel aardig, maar toch net niet. Dan wil ik ermee aan de slag. Maar ik kan niet verder werken en weet ook niet wanneer ik wel verder zal kunnen. Over een week? Over een jaar? Het is wachten geblazen. Mijn hersens pijnigen helpt niet. Ik moet het loslaten. Dan maar verder met een ander project. Maar hoeveel projecten kan een mens naast elkaar doen? En komt het dan wel ooit af?

Toch ligt zo'n projecten in de tussentijd niet stil. Steeds weer kijk ik ernaar. Denk erover na. Voel of er al iets komt. Ik pluk er eens aan, verschuif wat. Word wakker met een beeld. Overweeg de vele opties in mijn hoofd. Zoek informatie op over iets wat me te binnen schiet. Vraag alvast na hoe ik een praktisch probleem kan oplossen. Maak een schets bij een gevoel wat opkomt. Neem weer afstand.

Het is dit mijmeren dat misschien wel de helft van het werk is. Dat lijkt soms lui. Weer zo'n stomme Calvinistische overtuiging in mijn hoofd. Lui is het is het helemaal niet! Mijn innerlijke creatieveling werkt als een dolle, al is dat alleen waarneembaar voor mezelf. Het is bovendien cruciaal in het creatieve proces. Het lijken kleine stapjes, die heel traag genomen worden. Maar ondertussen!

Zo heb ik vandaag zitten, liggen en lopen mijmeren over mijn vachtvlinder. Ik heb er wat aan geplukt. Ik heb letterlijk maar een paar lokken verschoven. Maar zijn vorm is er zó anders door geworden. Precies dat wat hij in dit stadium nodig heeft. Net dat wat ik nog miste. Een aanpassing die ik al duizend maal in radicale mate overwoog, maar die ik steeds weer te veel ten koste vond gaan van de essentie. Ik dacht in een kringetje. Maar zo subtiel als dit kan het ook. Natuurlijk! Zo subtiel is het genoeg, precies goed zelfs. Dat ik dat niet eerder zag!

Misschien kan ik door deze kleine grote stap nu door naar de volgende. Misschien is dit wat er nog nodig was om het vervolg te kunnen zien. Misschien kan ik zeer binnenkort 'aan de slag'.

En misschien ook niet. Misschien is er nog meer gemijmer en gepluk nodig. Of iets anders. Het doet er steeds minder toe. Het gaat om kwaliteit. Kwaliteit in resultaat én daarom ook in proces. Wie werkelijke kwaliteit wil bereiken, moet daar - desnoods en misschien wel juist in deze wereld van tempo, efficientie en cijfers - de kwantitijd voor opofferen.