woensdag 5 april 2017

Een beetje minder af-gericht

- Over de (schijnbaar) tegenstrijdige behoeften aan overgave aan inspiratie enerzijds en het bereiken van een afgerond geheel (én het voldoen aan rationele verwachtingen) anderzijds -

Wanneer is iets af?
In geval van een tekening, als het er af uit ziet? En hoe is dat dan? Als overal iets staat? Wie bepaalt die regels? Zijn het de zo gegroeide normen van onze cultuur? Hoe terecht zijn die dan?

Of is het af, als de inspiratiegolf geland is? Als je voelt dat het af is? En hoe definitief is dat dan? Kan het nu af voelen, maar later weer verder gaan? Hoe weet je dan wanneer het écht af is?

Kan iets ooit wel echt af zijn?
En moet dat dan, is dat eigenlijk wel zo belangrijk?
En wanneer dan?

"Nou, vraag dat maar aan m'n baas!"

Het is nodig dat een huis gereed is, voor de strenge winter valt. (maar moet dan ook alle trappen al drie keer in de lak staan? Een eigen huis is immers nooit af, zegt men. Maar dan zijn we er in elk geval van-af?)
Het is nodig dat er voedsel geregeld is, voor de verhongering toeslaat.
Soms is het echt nodig ernaar te streven dat iets af is (waarbij af en gereed wel twee heel verschillende dingen zijn).

Soms is de eis van 'af' totaal niet noodzakelijk, ook al maken we het wel heel belangrijk.

En dan is er nog een heel groot grijs gebied. De vele deadlines die elke dag weer gehaald moet worden. De enorme stress die mensen hierover hebben. Want anders... ja, wat eigenlijk? Anders hapert de grote geldmachine? Stress om iets af te maken wat echt nodig is, is functioneel, stroomt door en geeft kracht. Stress omdat dingen af moeten, zonder dat dit werkelijk noodzakelijk is en zonder dat het zinnig is, kropt op en is heel ongezond.

Misschien maken we 'af' een beetje te vaak een beetje te belangrijk?
Misschien streeft 'af' een beetje te vaak zijn doel voorbij en wordt het een beetje te veel een doel op zich?
Misschien wegen de voordelen van deze (ooit zo constructieve! maar inmiddels misschien ietwat doorgeschoten) Calvinistische mentaliteit, niet meer echt op tegen de nadelen, maar hebben we dat met z'n allen nog niet zo door, of wel steeds meer, maar durven we de zekerheid en vertrouwdheid van leven van 'af' naar 'af' nog niet zo los te laten?

Ik vind dat in elk geval best lastig. "Jij maakt nooit wat af", hoor ik voortdurend in mijn hoofd. Maar is dat terecht? Ja, op z'n tijd iets afmaken is best handig, sommige dingen zijn nu eenmaal nodig. En dat gebeurt ook heus wel, soms vroeg, soms later. Bovendien geven veel losse eindjes ook enorme stress, heb ik gemerkt. Maar in veel gevallen is het vooral het stemmetje van de culturele norm, dat me influistert dat ik afkeurenswaardig ben, als ik iets niet (direct) af maak. Dat wat ik doe of maak, geen waarde heeft, als ik het niet voltooi. Bij creatieve projecten is dat echt een ding, hoeveel ik ook geleerd en genoten heb van het proces tot dan toe. Of hoe mooi, bijzonder of veelzeggend datgene wat er al wel staat, ook is.

Ik ben er nog niet helemaal uit, waar de juiste balans ligt tussen waarde geven aan de reis, en waarde geven aan de bestemming. Mijn eigen hartegevoel en de culturele conditioneringen lopen soms nog flink door elkaar. Dat ontwart zich steeds meer met de tijd. Ook dat hoeft niet af, maar mag een proces zijn in zijn eigen natuurlijke tempo.

Creatieve processen zijn bovendien eerder cyclisch, dan lineair, ontdek ik steeds meer. "Eerst het ene afmaken voor je aan het andere begint", werkt hier echt niet. Het zijn steeds weer golven van een bepaalde inspiratie, die elkaar afwisselen en in de loop van de tijd steeds terugkeren, op een moment dat ik niet voor het uitkiezen heb. Wil ik het dwingen om nu af te geraken, dan verstopt het wezen van de inspiratie zich en laat zich een hele tijd niet zien. Dan komen de dingen pas echt niet af. Het is ook vaak een kwestie van geduld.

Tegelijk geldt soms wel degelijk, dat van uitstel, afstel komt. Soms wel, soms juist niet. Ingewikkeld! En de vraag is, of dat altijd erg is. Je kunt nu eenmaal niet alles afmaken. En moet je dat wel willen? Aan de andere kant is er wel degelijk een neiging tot totale chaos en alleen maar onvoltooide projecten. Is dat erg? Er gaat immers niemand dood als het niet af is? (Autonome) Kunst is een apart iets in dit opzicht. Tenzij je je brood ermee verdient (maar dat gaat niet zo goed samen, vind ik) Maar, om terug te komen op de vraag, ja, het is erg als niets ooit af komt. Al kan ik eigenlijk niet eens zeggen waarom.

Ik denk niet dat er een optimale balans is. Het is meer een kwestie van niet eeuwig blijven hangen in het ene uiterste -alles krampachtig direct afmaken, ten koste van creativiteit, speelsheid, verbinding en natuurlijkheid, ontspanning en plezier- of het andere -niets afmaken en alleen maar van het ene naar het andere fladderen- en al naar gelang de situatie laveren tussen de uitersten, het midden en vooral alle gebieden daar tussenin.
Dit thema heeft wat mij betreft nog heel veel vragen. Boeiend he! Herkenbaar?

Maar hoe dan ook lijkt het mij dat veel mensen er wel aan toe zijn, een beetje minder af-gericht leven. (Zo, lekker toch een conclusie om de boel AF te ronden)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten